Nước muối sinh lý: Thành phần, công dụng và cách dùng hiệu quả

1. Nước muối sinh lý là gì? Bảng thành phần

Nước muối sinh lý là dung dịch Natri Clorid 0.9%, là loại dung dịch nước muối đẳng trương, có áp suất tương tự với các dịch trong cơ thể như máu, nước mắt ở điều kiện thường. Dung dịch muối Natri Clorid 0.9% thường được sử dụng để giữ cho cơ thể ổn định độ ẩm và điện giải đối với những trường hợp mất nước, mất muối do các hoạt động thể chất hay bệnh tật.

Đây là dung dịch có chứa tỷ lệ muối và các chất khoáng tương tự trong cơ thể con người, do đó có thể được hấp thụ và chuyển hóa một cách nhanh chóng. Nước muối sinh lý được tạo ra từ thành phần khá đơn giản là 9g muối tinh khiết với 1 lít nước cất, loại muối sử dụng cần đảm bảo chất lượng, không nhiễm khuẩn, không có tạp chất, nước cất đảm bảo sạch và quá trình cân đong đạt chuẩn.

Bạn có thể thấy nước muối sinh lý được bày bán tại hầu hết các quầy thuốc từ lớn đến nhỏ và thiết kế theo nhiều dạng chai khác nhau phù hợp với nhu cầu người dùng như:

• Lọ nước muối 10ml: thường dùng để nhỏ mắt, nhỏ mũi và sẽ được sản xuất theo đúng tiêu chuẩn thuốc nhỏ mắt, có độ vô khuẩn cao tương đương như các loại thuốc tiêm truyền. Thông thường nước muối nhỏ mắt có thể dùng để nhỏ mũi hoặc tai, tuy nhiên tuyệt đối khi dùng cho mắt bạn phải dùng loại nước muối chuyên dụng và không được làm ngược lại.
• Chai nước muối 100ml, 250ml, 500ml: đây là chai nước muối thường dùng để tiêm truyền trực tiếp, độ vô khuẩn cao. Bên cạnh đó còn được dùng trong những nhu cầu khác như súc miệng, rửa mặt, rửa vết thương.

Ngoài ra, còn có những loại nước muối sinh lý được nhập khẩu từ Mỹ , Nhật, thiết kế trong ống nhỏ 5ml để thuận tiện hơn khi sử dụng một lần. Đây gọi là nước muối đơn liều, đảm bảo hạn chế nhiễm khuẩn cao vì sử dụng trong dạng ống bo tròn và dùng một lần.

Nếu bạn có bất kỳ vấn đề sức khỏe nào, trước khi sử dụng nước muối sinh lý, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để đảm bảo an toàn đối với sức khỏe của bạn.

Nước muối sinh lý là dung dịch Natri Clorid 0.9%

2. Có mấy loại nước muối phổ biến?

Nước muối được chia thành 3 loại là nước muối đẳng trương, ưu trương và nhược trương. Mỗi loại sẽ có đặc điểm riêng và những công dụng cụ thể như:

2.1/ Nước muối đẳng trương

Nước muối đẳng trương (isotonic saline) là dung dịch muối pha với tỷ lệ 0.9% muối tinh khiết, còn gọi là nước muối sinh lý. Nồng độ của dung dịch này gọi là đẳng trương vì có chứa một tỷ lệ muối và các chất khoáng giống như trong cơ thể con người, khi được tiêm vào tĩnh mạch, nó có thể được hấp thụ và chuyển hóa nhanh chóng mà không làm thay đổi độ bão hòa của máu.

Nước muối đẳng trương được ứng dụng phổ biến nhất trên thị trường, có công dụng chủ yếu như:

• Điều trị mất nước và muối do tiểu đường, tiêu chảy, nôn mửa hoặc sốt.
• Điều trị hội chứng suy giảm tuần hoàn, do thiếu máu, sốc, hoặc bị mất nhiều máu.
• Điều trị các tình trạng đau và viêm sau các ca phẫu thuật hoặc chấn thương.
• Dùng để rửa vết thương, nhỏ mắt, nhỏ mũi để vệ sinh và loại bỏ những vi khuẩn gây bệnh.

Tuy nhiên, nước muối đẳng trương cũng có thể gây ra một vài tác dụng phụ như đau và sưng tại điểm tiêm, tăng áp lực trong tĩnh mạch, và làm giảm nồng độ sodium trong cơ thể. Vậy nên việc sử dụng nước muối đẳng trương cần được chỉ định và giám sát bởi bác sĩ chuyên khoa.

Nước muối đẳng trương

2.2/ Nước muối ưu trương

Nước muối ưu trương (hypertonic saline) là một loại dung dịch muối pha với tỷ lệ cao hơn 0.9% muối tinh khiết nên có độ bão hòa cao hơn so với nồng độ muối của máu trong cơ thể con người. Dung dịch muối ưu trương thường được sử dụng trong các trường hợp đặc biệt như phẫu thuật, chấn thương sọ não, hội chứng suy hô hấp, hoặc trong điều trị một số bệnh lý về đường hô hấp, phổi hay tim mạch.

Nếu tiếp xúc với các tế bào sống, nước muối ưu trương sẽ rút nước từ tế bào và khiến chúng mất nước, teo nhỏ, chết khô. Vậy nên nước muối ưu trương không dùng để vệ sinh mũi, họng hay vết thương một cách thường xuyên được vì có thể làm ảnh hưởng đến hàng rào bảo vệ tế bào.

2.3/ Nước muối nhược trương

Nước muối nhược trương (hypotonic saline) là một loại dung dịch muối pha chế với tỷ lệ thấp hơn 0.9% muối tinh khiết. Do đó dung dịch muối nhược trương có độ bão hòa thấp hơn so với nồng độ muối của máu trong cơ thể con người.

Nước muối nhược trương cũng không gây hại đối với các tế bào nên không có khả năng diệt khuẩn cao. Nước muối nhược trương thường được pha với nồng độ 0.65% và ứng dụng phổ biến trong việc rửa, vệ sinh mũi họng hàng ngày.

Nó thường được sử dụng để bổ sung nước và điện giải trong trường hợp mất nước nặng hoặc trong quá trình điều trị các bệnh lý như tiểu đường, viêm phổi, đau nửa đầu, động kinh, hoặc các tình trạng yếu tố đông máu bất thường.

Khi nước muối nhược trương được tiêm vào tĩnh mạch, nó có thể giúp bổ sung nước và các chất điện giải cho cơ thể, giúp cân bằng điện giải và tăng áp lực tĩnh mạch. Nó cũng có thể giúp giảm sự căng thẳng của các tế bào và giảm nguy cơ suy giảm chức năng thận.

Nước muối nhược trương

3. Công dụng của nước muối sinh lý

Nước muối sinh lý thường được dùng phổ biến làm thuốc nhỏ mũi, nhỏ mắt, thuốc nhỏ tai và rửa sách vết thương hở để loại bỏ các chất bẩn, vi khuẩn, phòng tránh tình trạng viêm nhiễm.

Bên cạnh đó, dung dịch muối sinh lý có độ bão hòa tương tự như nồng độ muối trong cơ thể con người, được sử dụng phổ biến trong thực hành y tế. Cụ thể dưới đây là một số công dụng của nước muối sinh lý:

• Bổ sung nước và điện giải: Nước muối sinh lý được dùng để bổ sung nước và các chất điện giải cho cơ thể trong trường hợp mất nước, mất điện giải, hoặc gặp tình trạng buồn chảy, nôn mửa, hay khi bệnh nhân không thể uống nước bình thường.
• Làm giảm tình trạng sưng nề: Nước muối có thể làm giảm sưng nề trong một số trường hợp như: chấn thương, phẫu thuật, viêm đường tiết niệu, viêm khớp và các bệnh lý khác.
• Trợ giúp trong điều trị bệnh lý: Dung dịch muối sinh lý cũng được sử dụng để trợ giúp trong điều trị các bệnh lý như viêm phổi, tiểu đường, viêm dạ dày-tá tràng, viêm tủy sống, và các bệnh lý khác.
• Điều trị shock: Có thể dùng nước muối trong trường hợp shock do mất nước và điện giải.
• Sử dụng trong quá trình thử nghiệm: Nước muối  NaCl 0,9% cũng được sử dụng để làm dung môi ở một số quá trình thử nghiệm trong phòng thí nghiệm.
• Làm sạch: Nước muối đẳng trương sử dụng để rửa tai, làm mềm ráy tai, rửa mũi, súc miệng nhỏ mắt, nhằm loại bỏ hoàn toàn các vi khuẩn và bụi bẩn. Bên cạnh đó còn sử dụng để rửa các vết thương và vết loét bên ngoài da.

Nước muối đẳng trương sử dụng để rửa tai, làm mềm ráy tai, rửa mũi

4. Cách sử dụng nước muối sinh lý

Nước muối sinh lý là một dung dịch nước muối được điều chế sử dụng phổ biến trong việc chăm sóc và vệ sinh cá nhân, đặc biệt là trong việc rửa mũi, làm sạch tai, rửa miệng, rửa mắt và chăm sóc da.

4.1/ Dùng nước muối sinh lý súc miệng

Dùng nước muối sinh lý để súc miệng sẽ thể giúp bạn tạo môi trường khoang miệng sạch sẽ, cải thiện các vấn đề về răng miệng, đặc biệt là những bệnh liên quan đến đường hô hấp. Sử dụng nước muối súc miệng hàng ngày giúp bạn sát khuẩn miệng, vòm họng, phòng tránh các vi khuẩn gây hại trong khoang miệng và giảm viêm họng hiệu quả.

Cụ thể công dụng của dung dịch muối sinh lý đối với khoang miệng là:

• Loại bỏ mảng bám và vi khuẩn: trong nước muối đẳng trương có chất kháng khuẩn và khử trùng, giúp làm sạch khoang miệng và loại bỏ mảng bám và vi khuẩn trong miệng.
• Giảm viêm nướu: Nước muối có khả năng giảm viêm nướu và giảm nguy cơ mắc những bệnh lý liên quan đến nướu, giúp bảo vệ răng miệng.
• Làm sạch cảm giác khó chịu trong miệng: Nước muối có thể giúp bạn loại bỏ những cảm giác khó chịu trong miệng để cảm thấy thoải mái hơn.

Cách súc miệng bằng nước muối sinh lý

• Lấy một ít nước muối ra cốc và súc miệng trong khoảng 30 giây, sau đó nhổ ra.
• Lặp lại quá trình súc miệng khoảng từ 2-3 lần mỗi ngày để có kết quả vệ sinh tối đa.

Cách súc miệng bằng nước muối

4.2/ Dùng nước muối sinh lý nhỏ mắt

Dùng nước muối sinh lý rửa mắt sẽ giúp đẩy rỉ mắt và các mầm bệnh ra ngoài, giúp làm dịu, cấp độ ẩm phù hợp cho đôi mắt, làm dịu bề mặt nhãn cầu. Dung dịch muối sinh lý được sử dụng để nhỏ mắt khi có các vấn đề như mắt bị khô, kích ứng hoặc nhiễm trùng. Nước muối sinh lý có chứa các thành phần tương tự như nước mắt, có thể giúp làm dịu mắt và giảm tình trạng khô mắt.

Bạn lưu ý cần sử dụng loại nước muối do các công ty dược sản xuất và chuyên dụng cho vùng mắt. Tuyệt đối không tự ý pha nước muối để nhỏ mắt vì có thể ảnh hưởng đến giác mạc.

Để sử dụng nước muối 0.9% để nhỏ mắt, bạn có thể làm theo các bước sau:

• Rửa sạch tay với xà phòng để loại bỏ hết bụi bẩn.
• Lấy chai nước muối sinh lý đã được sát khuẩn và mở nắp ra.
• Để đầu chai gần mắt, giữ đầu chai ở góc hơi nghiêng.
• Nhẹ nhàng nhấn chai và nhỏ 1-2 giọt vào mắt.
• Nhắm mắt lại và nhẹ nhàng lắc đầu để nước muối lan tỏa đều trong mắt.
• Dùng bông gòn sạch lau nhẹ dưới mắt để loại bỏ nước thừa.

Lưu ý rằng nước muối chỉ được dùng bên ngoài da và không được dùng để tiêm hoặc uống. Nếu tình trạng mắt của bạn không cải thiện sau khi dùng nước muối hoặc có bất kỳ biểu hiện lạ nào, bạn nên tìm kiếm sự giúp đỡ từ bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị phù hợp.

Dùng nước muối nhỏ mắt

4.3/ Rửa mũi bằng nước muối 0.9%

Nước muối sinh lý 0.9% cũng được sử dụng để rửa mũi và giúp làm sạch các đường hô hấp. Khi rửa mũi với nước muối sinh lý, nó có thể giúp loại bỏ hết các dịch nhầy, bụi bẩn và các tạp chất khác ra khỏi mũi, giảm thiểu các triệu chứng nghẹt mũi, viêm xoang và giảm khô họng.

Cách dùng nước muối rửa mũi cụ thể như sau:

• Rửa tay sạch và cẩn thận với xà phòng.
• Lấy nước muối sinh lý và đổ vào ống nhỏ đặt ở cổ chai hoặc đặt vào bình xịt mũi đã được rửa sạch.
• Nhìn xuống và xoay đầu sang một bên.
• Đưa vòi vào một bên mũi, sau đó mở miệng và xịt nước muối sinh lý từ từ vào khoang mũi. Chú ý bước này bạn nên thở bằng miệng và không thở bằng mũi.
• Cuối cùng hãy xì mũi nhẹ nhàng để kiểm tra xem bên trong mũi đã sạch hoàn toàn chưa.

Lưu ý: khi sử dụng nước muối rửa mũi, bạn nên sử dụng nước muối đã được pha sẵn hoặc làm theo hướng dẫn trên bao bì sản phẩm. Nếu bạn có bất cứ vấn đề về sức khỏe hoặc có thắc mắc về cách dùng nước muối sinh lý để rửa mũi, bạn nên tìm kiếm lời khuyên từ bác sĩ của mình.

4.4/ Rửa mặt bằng nước muối 0.9%

Pha chế với nồng độ NaCl 0,9%, nước muối sinh lý là dung dịch có thể được sử dụng để rửa mặt, có công dụng tẩy tế bào chết và làm sạch da khỏi bụi bẩn, vi khuẩn, hạn chế nhiễm trùng trên da, giúp làm mềm và dịu da, tốt cho những trường hợp bị mụn trứng cá, viêm da, nấm da.

Tuy nhiên, rửa mặt bằng nước muối có thể không phù hợp với mọi loại da và không thay thế hoàn toàn các sản phẩm dưỡng da thông thường.

Cách rửa mặt bằng dung dịch muối sinh lý 0.9%:

• Làm sạch tay và mặt bằng nước sạch.
• Pha 1-2 muỗng cà phê nước muối sinh lý vào trong 1 cốc nước ấm.
• Dùng bông tẩy trang hoặc bàn tay thoa đều nước muối sinh lý lên mặt.
• Nhẹ nhàng mát-xa mặt trong 2-3 phút.
• Rửa lại mặt với nước sạch, sau đó lau khô bằng khăn mềm.
• Tiếp tục các bước chăm sóc da của bạn như thường lệ.

Lưu ý rằng khi dùng nước muối sinh lý để rửa mặt, bạn nên chọn loại nước muối sinh lý có độ tinh khiết cao và không chứa các chất gây kích ứng da. Nếu bạn có da nhạy cảm hoặc bị mẩn đỏ sau khi sử dụng, hãy ngừng việc rửa mặt bằng nước muối và tìm kiếm lời khuyên từ bác sĩ hoặc chuyên gia.

Rửa mặt bằng nước muối 0.9%

5. Những lưu ý khi sử dụng nước muối sinh lý

Mặc dù nước muối sinh lý lành tính và an toàn, mang đến nhiều công dụng tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên bạn cần lưu ý một số điều khi sử dụng để tránh gây ra những tác dụng phụ không mong muốn:

• Khi dùng nước muối sinh lý cho da mặt, chỉ nên sử dụng trên da trong khoảng 2 phút bằng cách thấm nước muối vào bông gòn và đắp lên da. Ngưng sử dụng nước muối khi nhận thấy các dấu hiệu không phù hợp đối với da.
• Không nên dùng nước muối dài ngày hoặc quá nhiều. Sử dụng quá nhiều nước muối có thể gây ra tác dụng phụ, bao gồm khô da, kích ứng da hoặc viêm da.
• Nếu bạn có những vấn đề về sức khỏe như bệnh mãn tính hoặc đang sử dụng thuốc, hãy hỏi ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng nước muối sinh lý.
• Luôn dùng dung dịch muối sinh lý đã được pha chế sẵn hoặc làm theo hướng dẫn trên bao bì sản phẩm.
• Không dùng nước muối sinh lý sau khi sản phẩm đã hết hạn sử dụng hoặc nếu sản phẩm bị ôi.
• Khi sử dụng nước muối sinh lý để rửa mũi, rửa mắt hoặc súc miệng, hãy đảm bảo rằng bạn đã dùng đúng cách và làm sạch các dụng cụ trước và sau khi sử dụng.
• Nếu bạn đang mang thai hoặc cho con bú, hãy tham khảo trước ý kiến ​​bác sĩ trước khi sử dụng nước muối sinh lý.

Nói chung, nước muối sinh lý là một sản phẩm an toàn và hữu ích khi sử dụng đúng cách. Tuy nhiên, bạn nên tuân thủ các lưu ý trên để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong quá trình sử dụng sản phẩm.